رقابت نجومی استارکاپ، نخستین رقابت چندگانه منجمان آماتور در ایران است که در طی آن همه توانایی‌های علمی و عملی منجمان آماتور سنجیده می‌شود و در نهایت افرادی که در همه مراحل، بالاترین امتیاز را کسب کنند به عنوان نفرات برتر معرفی خواهند شد.
رقابت استارکاپ در سال ۱۳۹۴ با هدف بالا بردن سطح دانش و مهارت منجمان آماتور، ایجاد فضای آموزشی برابر برای همه منجمان از سراسر ایران و گردهمایی منجمان و تجربه رصدی هیجان‌انگیز زیر آسمانی تاریک در قلب پارک ملی کویر ایران به همت سید مصطفی امام برگزار شد.
درباره استارکاپ
سید مصطفی امام متولد ۱۴ شهریور ۱۳۵۸ از سال ۷۲ فعالیت‌های نجومی خود را آغاز کرد.
همزمان با فعالیت در حوزه علم نجوم به فعالیت در حوزه عکاسی هم پرداخت و در کلاس‌های عکاسی استاد کسراییان حضور پیدا کرد که نتیجه این آشنایی برگزاری چند نمایشگاه عکس با ایشان بود و بسیاری از عکس‌های ایشان مورد استقبال جامعه نجوم ایران قرار گرفت.
در رشته مهندسی معدن در دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب مشغول به تحصیل شد و همچنان به آموزش نجوم و برگزاری رصدهای آموزشی و ترویجی می‌پرداخت. گروه نجومی تحت عنوان گروه نجوم صدرا را راه‌اندازی کرد و در این گروه، کار آموزش و توسعه و ترویج علم نجوم و برگزاری برنامه‌های رصدی را بر عهده داشت.
ادامه…
اما روال مسابقه و جزئیات مراحل رقابت استارکاپ جهت اطلاع شرکت‌کنندگان محترم به شرح زیر اعلام می‌گردد:
استارکاپ در دو بخش “رقابت اصلی”، “لانچ‌پَد (آموزشی)” برگزار خواهد شد.
اما طبق آنچه قبلاً اعلام شد رقابت اصلی شامل ۴ مرحله کتبی، شفاهی، عملی و گزارش‌نویسی است. زمان‌بندی و جزئیات این ۴ مرحله به صورت زیر است:
امتیازبندی
رقابت کتبی: ۳۵ امتیاز
رقابت رصدی: ۳۵ امتیاز
نقشه گنج: ۱۵ امتیاز
رقابت شفاهی: ۱۰ امتیاز
گزارش‌نویسی و ثبت رصد: ۱۰ امتیاز
مجموع: ۱۰۵ امتیاز
زمان‌بندی رقابت استارکاپ
رقابت کتبی
همه شرکت‌کنندگان در همان محل استقرار خود به سوالات کتبی پاسخ خواهند داد. این بخش به صورت همزمان و با سوالات یکسان برای همه شرکت‌کنندگان برگزار خواهد شد. زمان این رقابت ساعت ۱۹ تا ۲۱ است که در این مدت تقریبا ۱ ساعت هوا روشن و ۱ ساعت تاریک است.
سوالات به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تقریبا تمام حوزه‌های نجوم آماتوری را در برمی‌گیرند. (نجوم رصدی، شناخت ابزار، شناخت آسمان، اصول پیمایش، منظومه شمسی، شناخت ستارگان و …)
این آزمون ترکیبی از سوالات تستی، تشریحی و مفهومی است و همانگونه که اشاره شد همه بخش‌های نجوم آماتوری را به صورت برابر در برمی‌گیرد و سعی بر این است که سوالات هیچ بخشی بر بخش‌های دیگر برتری نداشته باشد.
همچنین کلیت سوالات به صورت تئوری و اطلاعاتی است و بجز یکی دو مورد نیازی به محاسبات ریاضی نخواهد داشت.
برخی از سوالات به شکلی طراحی شده است که پاسخگویی به آن‌ها نیاز به آسمانِ تاریک دارد!
(مثلاً رسم صورت‌های فلکی یا تخمین سمت و ارتفاع یک ستاره مشخص شده در زمان مشخصی از آزمون و …)
در قسمت دوم آزمون شرکت‌کنندگان امکان پاسخ گویی به این سوالات را خواهند داشت.
شرکت‌کنندگان در این مرحله مجاز به استفاده از نقشه‌های آسمان نیستند.
نکته مهم: لازم است حتما همه شرکت‌کنندگان جهت پاسخگویی به سوالات در این مرحله و مراحل دیگر چراغ قوه با نورِ قرمز (ترجیحاً هدلایت) به همراه داشته باشند. اگر افرادی چراغ قوه با نور سفید داشته باشند متاسفانه امکان ادامه رقابت را از دست خواهند داد.
داوران بخش تئوری پس از پایان این مرحله تا صبح مشغول تصحیح اوراق و ثبت امتیازات خواهند بود.
همه اعضای تیم داوری استارکاپ در طراحی و انتخاب سوالات مشارکت دارند.
رقابت رصدی
با توجه به برگزاری ماراتن‌های مسیه، این بخش برای بیشتر شرکت‌کنندگان آشنا خواهد بود.
در این مرحله که برای آن ۳ ساعت در نظر گرفته شده است، لیستی از اجرام غیر ستاره‌ای شامل برخی اجرام مسیه و تعدادی NGC و … به شرکت‌کنندگان داده خواهد شد که هر نفر لازم است ۶۰ جرم را در طول این مدت با ابزار خود رصد کند و آن را به داور مربوطه نشان بدهد.
البته با توجه به اختلاف زمان برگزاری این رقابت برای گروه‌ها با توجه به غروب برخی اجرام و طلوع اجرام جدید لیست طولانی‌تری (شامل ۶۵ جرم) ارائه خواهد شد که شرکت کنندگان لازم است از بین این اجرام به نحو خواسته شده تعداد ۶۰ جرم را به دلخواه رصد کنند.
لیست اجرام جهت رقابت رصدی بین دوربین‌های دوچشمی و تلسکوپ‌ها با توجه به اختلاف در توان ابزارها، تفاوت‌هایی خواهد داشت.
شرکت‌کنندگان در این مرحله مجاز به استفاده از نقشه‌های آسمان هستند.
فهرست اجرام پیش از شروع رقابت در اختیار شرکت‌کنندگان قرار خواهد گرفت.
رقابت شفاهی
در این مرحله شرکت‌کنندگان در جای خود مستقر هستند و تیم داوری به ترتیب از تک تک شرکت‌کنندگان سوالاتی را مطرح خواهند کرد.
سوالات مطرح شده در این بخش شامل شناخت آسمان، شناخت صورت‌های فلکی و ستاره‌های مهم، مختصات سمت- ارتفاع و بعد- میل، جهت یابی، زاویه‌سنجی و مواردی از این دست خواهد بود.
این مرحله برای هر کدام از گروه‌ها در مجموع ۳ ساعت به درازا خواهد کشید اما زمان آزمون هرکدام از شرکت‌کنندگان حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه خواهد بود. شرکت‌کنندگان در باقی زمانی که در اختیار دارند به بخش ثبت رصد و گزارش‌نویسی خواهند پرداخت.
ثبت رصد و گزارش‌نویسی
هدف از این بخش افزایش توانایی منجمان در رصد و ثبت دقیق آن است.
برای این مرحله و برای همه شرکت‌کنندگان ۲ یا ۳ جرم در نظر گرفته خواهد شد که لازم است شرکت‌کنندگان ثبت دقیقی از رصد این اجرام انجام دهند.
برای این کار لازم است شرکت‌کنندگان ابتدا مشخصات دقیق ابزار خود را شامل قطر دهانه، فاصله کانونی، بزرگنمایی، قطر میدان دید و … را بدست آورده و ثبت کنند.
سپس در برگه‌هایی که در اختیار دارند طرح (اسکچ) جرم مورد نظر را آن‌طور که از داخل چشمی مشاهده می‌شود رسم نمایند.
همچنین ارائه اطلاعاتی نظیر اعلام شرایط رصدی، مختصات جرم مورد نظر در زمان رصد، ثبت ویژگی‌های رصدی و … بر دقت گزارش ارائه شده خواهد افزود.
در پایان این بخش و در مرحله داوری، گزارش‌هایی که شامل جزئیات بیشتر و دقیق‌تری باشند حائز امتیازات بالاتر خواهند بود.
بدیهی است که گزارش‌ها بر اساس توان ابزار رصدی سنجیده خواهند شد.
(پیشنهاد می‌گردد شرکت‌کنندگان از قبل نمونه‌ای از ثبت رصد و رسم اسکچ را در سایت‌های اینترنتی مشاهده کنند و مواردی را که به ثبت بهتر رصد کمک می‌کند به یاد داشته باشند.)
بخش آموزشی
این بخش به منظور استفاده هرچه مفیدتر دوستانی است که به تازگی با دنیای نجوم آماتوری آشنا شده‌اند و ممکن است نتوانند در همه مراحل در کورس رقابت باقی بمانند اما در کنار تجربه رقابت استارکاپ از آموزش‌هایی که توسط اساتید ارائه خواهد شد استفاده خواهند کرد.
سخن پایانی
در پایان لازم به یادآوری است که هدف از این رقابت‌ها و برنامه‌ها در مرحله اول تحکیم دوستی و صمیمیت بین خانواده بزرگ منجمان آماتور ایرانی و در مرحله بعد فراهم آوردن فضای فعالیت و علم‌آموزی است.
در چنین فضایی قطعا جنبه رقابتی بسیار کم‌رنگ خواهد بود و بخش رقابتی تنها جنبه انگیزشی خواهد داشت و هیجان مثبتی در فضای برنامه ایجاد خواهد کرد.